شیوه صحیح خوانی آیه چهارم سوره مبارکه حمد نوشتاری +صدا

آیه چهارم سوره حمد
مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ

بخش اول:

مَا: حرف میم دارای فتحه است وچون بعداز آن الف آمده است ،فتحه حرف میم راکشیده می خوانیم یعنی دوبرابر فتحه کوتاه
این فتحه ،نازک خوانده می شود چون برروی هیچکدام از هشت حرف:(ص،ض،ط،ظ،غ،ق،خ،ر)نیامده است.اگرفتحه برروی یکی ازاین هشت حرف می آمد،فتحه راباید درشت می خواندیم.
پــــــــــــــــــس:( مَــٰ  )را اینگونه می خوانیم: مَا- مَا-مَا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بخش دوم:
لِــ : حرف لام دراینجا کسره دارد وچون بعداز آن نه سکون آمده است ونه تشدید ،پس به تنهایی دریک بخش خوانده می شود.                        نڪتـــــــــہ:صدای کسره درعربی مانند:صدای کسره درحرف "ژ"کلمه(ژیان)است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بخش سوم:
کِ : حرف  کاف دراینجا کسره دارد وچون بعداز آن نه سکون آمده است ونه تشدید ،پس به تنهایی دریک بخش خوانده می شود.
  نڪتـــــــــہ:صدای کسره درعربی مانند:صدای کسره درحرف "ژ"کلمه(ژیان)است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بخش چهارم:
یَوْ : حرف " ی"فتحه دارد وچون این فتحه برسرهیچ کدام از هشت حرف(ص،ض،ط،ظ،غ،ق،خ،ر)نیامده است پس این فتحه را نازک اداء می کنیم.
از طرفی این فتحه رانمی توانیم به تنهایی دریک بخش بخوانیم چون بعداز آن حرف سکون دار آمده است ومی دانیم :حرکتی که بعداز آن سکون یاتشدید بیاید به تنهایی دریک بخش خوانده نمی شود.
نڪــــــتہ:
اگرفتحه برسر یکی از هشت حرف(ص،ض،ط،ظ،غ،ق،خ،ر)بیاید ،درشت خوانده می شودمانندفتحه ای که فارسی زبانان اداء می کنند.
واگربرسربقیه حروف بیاید ،نازک اداء می گردد.

پـــــس:( یَوْ)را اینگونه می خوانیم:یَوْ ـ یَوْ ـ یَوْ
تذڪر:دراین بخش قاعده ای تجویدی قرار دارد ازبخش صفات حروف تجویداست و به
آن صفت لین می گویند.
«لین» در لغت به معنای نرمی و ملایمت و در علم تجوید به نرم ادا شدن و کشیدن دو حرف «و» و «ی» ساکن ماقبل مفتوح گویند؛ به طوری که در تلفظ آن‌ها، اول فتحه ظاهر و سپس صدای «و» یا «ی» به نرمی و ملایمت ادا می‌شود؛ مانند: «یَوْم» و «بَیْت».
پس هرگاه فتحه ای رامشاهده کردید که بعدازآن حرف واو دارای سکون یا حوف یاء دارای سکون بود بدانید که این حرف واو دارای سکون یا حرف یاء دارای سکون صفت لین برآن جریان دارد وباید نرم خوانده شود.
این صفت را قراردادند چون اگراین قاعده وصفت اجراء نشود فتحه قبل از حرف یاء ساکن تبدیل به کسره فارسی نشود وفتحه قبل از حرف واوساکن تبدیل به ضمه فارسی نشود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بخش پنجم وششم:
ــمِ الدِّیـ : حرف میم کسره دارد واین کسره را نمی توانیم به تنهایی دریک بخش بخوانیم چون بعداز آن حرف دارای تشدیدآمده است.
وحرف تشدیددار دو مرتبه و باشدت خوانده می شود که مرتبه اول سکون داروباحرکت قبل ازخودش ومرتبه دوم باحرکتی که تشدید دارد.
حرکتی که تشدید دارد کسره است واین کسره بعدازآن حرف یاء بدون علامت آمده پس کسره کشیده است.
💫همزه وصل که بعداز حرف میم کسره داردیده می شود چون وسط کلام آمده خوانده نمی شود یعنی نادیده گرفته می شود.
💫وحرف لام بعداز همزه وصل چون بعداز آن تشدید آمده است نیزخوانده نمی شود ونادیده گرفته می شود،درحالی که اگربعدازآن تشدید نمی آمد بعنوان حرف سکون دار می خواندیم.
پــــــــــــــس:(ــمِ الدِّیـ )اینگونه خوانده می شود:
مِدْ ، دِیـ ـ مِدْ ، دِیـ  ـ مِدْ ، دِیـ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بخش هفتم:
ــنِ :حرف  نون دراینجا کسره دارد وچون بعداز آن نه سکون آمده است ونه تشدید ،پس به تنهایی دریک بخش خوانده می شود.
  نڪتـــــــــہ:صدای کسره درعربی مانند:صدای کسره درحرف "ژ"کلمه(ژیان)است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
وقف برآخرآیه چهارم سوره حمد:
(مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ) درهنگام وقف حرکت کسره آخرین حرف به سکون تبدیل می شود: مَالِکِ یَوْمِ الدِّینْ                       

 

دریافت آیه چهارم سوره مبارکه حمد
 

درادامه مطلب ترجمه وتفسیر مربوط به این آیه رامطالعه نمایید.

ترجمه وتوضیحی ضروری راجع به آیه:
مالک یوم الدین:
مگر خداوند مالک تمام این جهان نیست که مااز او تعبیر به «مالک روز جزا» می کنیم ؟

   پاسخ این سؤال با توجه به این نکته روشن می شود وآن اینکه:مالکیت خداوند گرچه شامل «هردوجهان»  می باشد امّا بروز وظهوراین مالکیت درقیامت بیشتر است چرا که درآن روز،همه پیوندها ی مادی ومالکیت های اعتباری بریده می شود هیچ کس درآنجا چیزی ازخود ندارد حتی اگرشفاعتی صورت گیرد باز به فرمان خدااست.

   یَومَ لاتَملِکُ نفسٌ لِنفسً شیئاًوَالأَمرُیَومَئذٍلله؛«روزی که هیچ کس مالک هیچ چیزبرای کمک به دیگری نیست وهمه کارها به دست خدااست»[1]        

   اعتقاد به روز رستاخیز وایمان به آن دادگاه بزرگ که همه چیز درآن به طور دقیق مورد محاسبه قرارمی گیرد اثرفوق العاده نیرومندی درکنترل انسان دربرابر اعمال ناشایسته دارد ویکی از عمل جلوگیری کردن نماز،ازفحشاءومنکرات همین است که: نماز،انسان راهم به یادمبدائی می اندازد که ازهمه کاراوباخبراست وهم به یاد دادگاه بزرگ عدل خدا.

   تکیه برمالکیت خداوند نسبت به روزجزااین اثر را نیزداردکه:بااعتقادمشرکان ومنکران درموردرستاخیزبه مبارزه برمی خیزد؛زیراازآیات قرآن به خوبی استفاده می شود ایمان به «الله»  یک عقیده عمومی حتی برای مشرکان عصرجاهلی بوده اند ،لذاهنگامی که ازآنها می پرسیدند:آفریدگارآسمانهاوزمین کیست؟می گفتند:خدا!

وَلَئِن سَأَلتَهُم مَن خَلَقَ السَّماواتی والأَرضَ لَیَقُولُنَّ الله[2] درحالی که  آنهاباگفتارپیامبر(صلی الله علیه وآله) درزمینه معادباناباوری عجیبی روبرومی شوند.

   وَقالَ الَّذینَ کَفَرُواهَل نَدُلُّکُم عَلی رَجُلٍ یُنَبِّئُکُم إِذا مُزَّقتُم کُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّکُم لَفی خَلقٍ جَدیدٍافتَری عَلَی اللهِ کَذِباٍ أَم بِهِ جِنَّة«کافران گفتند آیا مردی را به شمامعرفی بکنیم که می گویدهنگامی که خاک شدیدوپراکنده گشتید،باردیگر آفرینش جدیدی خواهید داشت »؛«آیا او برخدادروغ بسته یا دیوانه است».

درحدیثی ازامام سجاد (علیه السلام) می خوانیم :«هنگامی که به آیه «مالک یوم الدین»می رسید،آن قدرآن را تکرارمی کرد که نزدیک بودروح ازبدنش پروازکند»،امّا کلمه«یوم الدین»این تعبیردرتمام مواردکه درقرآن به کار رفته شده به معنی قیامت آمده است چنان که درآیات 17و18و19سوره «انفطار» باصراحت به این معنی اشاره شده است (این تعبیرمتجاوز ازده باردرقرآن مجید به همین معنی آمده است).

   واین که چرا آن روز،روزدین معرفی شدهاست ؟به خاطراین است که آن روز،روزجزاست و«دین»درلغت به معنی «جزا»می باشدوروشن ترین برنامه ای که درقیامت اجرا می شود،همین برنامه جزا وکیفروپاداش است ،درآن روز کارها کنار می رود واعمال همه دقیقاً محاسبه می گردد،امّااین که «دین »به معنی «حساب» است ، شایداین تعبیر از قبیل ذکرعلت وادلّه معلول باشد،زیرا همیشه حساب مقدمه ای برای جزا است،بعضی از مفسران نیزعقیده دارند:علت نامگذاری رستاخیز به «یوم الدین » این است که:درآن روز ، هرکسی  دربرابر دین وآئین خودجزا می بیند،ولی معنی اول (حساب وجزا)صحیح تر به نظر می رسد.

   درآخر با چند روایت به تفسیر این آیه پایان می دهیم:

   درتفسیر امام حسن عسگری(علیه السلام)آمده است «اوقادربراقامه روز جزااست وداور به حق حساب وپاداش می باشد».

هم چنین درهمان تفسیر از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) چنین روایت شده است که:«زیرکترین زیرکها،آن کسی است که :خود را به حساب بکشد وهر عملی را جهت پس از مرگ انجام بدهد واحمقترین احمقان کسی است که:ازهوا وهوس خویش پیروی نماید وآرزوهای طول ودراز داشته باشد».

باز درهمان تفسیر چنین آمده است:«نفس خود را به حساب بکشید پیش از آن که آن را به حساب بکشند ،آن را توزین کنید ،پیش آن که آن را وزن کنند».

دراین حدیث اشاره ودلالتی است براین که:برهر انسانی لازم است دردنیا،ازحساب خود فراغت حاصل نماید وعمل خود را وزن کندبه حدی که درآخرت به وزن وحساب وکتاب احتیاج پیدا ننماید این امردرحقیقت نزد صاحبان خردهمین گونه است .

نکته:

•    مالک یوم الدیننوعی انذار وهشدار است ولی با قرار گرفتن درکنار آیه الرحمن الرحیممعلوم می شود که بشارت وانذار باید درکنار هم باشندنظیرآیه شریفه دیگری که می فرماید:نبی عبادی أنا الغفورالرحیم وأن  عذابی هو العذاب الالیم[3] ؛به بندگانم خبر ده که  من بسیار مهربان وآمرزنده ام ،ولی عذاب ومجازات من نیز دردناک است،همچنین درآیه دیگرخود را چنین معرفی می کند قابل التوب شدید العقاب[4]؛خداوند پذیرنده توبه مردمان وعقوبت کننده شدید گناهکاران است.

•    خداوند متعال از جهات مختلف قابل عبادت است وما باید حمد وسپاس او را به جا آوریم به خاطر کمال ذات اوکه «الله»است به خاطر احسان وتربیت او که «رب العالمین»است وبه خاطر امید وانتظار رحم ولطف او که «الرحمن الرحیم»است وبه خاطر قدرت وهیبت او که «مالک یوم الدین»است.

 

[1] سوره انفطار ،آیه 19

[2] .سوره لقمان ،آیه25وسوره عنکبوت ،آیه61وسوره زمر،آیه38وسوره زخرف ،آیهه9

 

[3]. حجر،آیات 49-50

[4].غافر،آیه 3