درس دوم-نگاهی جالب به سوره مبارکه حمد

بسم الله الرحمن الرحیم

نگاهی جالب به سوره مبارکه حمد

انسجام سوره حمد؛

مرحوم امین الاسلام طبرسى درباره نظم و انسجام سوره حمد

مى گوید:

انسان با مشاهده نعمتهاى الهى ، که نقص و نیاز آدمى خود شاهد گویایى بر آن است ، با نام منعم سخن را گشوده ، مى گوید: بسم الله الرحمن الرحیم  

و پس از اعتراف به وجود منعم یگانه ، به حمد و شکر او مى پردازد: الحمد لله

و چون همگانى بودن انعام الهى را مى فهمد مى گوید :رب العالمین  

و چون دریافت که خداى سبحان علاوه بر پروراندن همه موجودات ، روزى آنها را نیز بر عهده مى گیرد، به رحمت مطلق حق اعتراف

 مى کند: الرحمن   

و هنگامى که عصیان تبهکاران و امهال و غفران الهى را مشاهده کرد، به ذکر رحمت مخصوص او زبان مى گشاید: الرحیم   

و چون تجاوز انسانها به حریم یکدیگر را مى نگرد، به روز حساب که زمام آن تنها به دست خداست اعتراف مى کند:  مالک یوم الدین   

و پس از پیمودن این مراتب و مراحل معرفتى و مشاهده اسماى حسناى خداى سبحان ، تنها او را شایسته عبادت یافته ، خود را در محضر او مى یابد و آنگاه از خبر به خطاب گراییده ، مى گوید: ایاک نعبد   

و چون پیمودن راه عبادت را بدون کمک خداى سبحان ناممکن مى یابد، اظهار مى دارد:  و ایاک نستعین   

و چون مى بیند راهها فراوان و پویندگان آنها گوناگونند، بهترین راه را از خداى سبحان مسئلت مى کند: اهدنا الصراط المستقیم  

و سرانجام ، چون پیمودن صراط مستقیم را به تنهایى دشوار مى یابد و نیاز به همسفرانى راه بلد را احساس ‍ مى کند. مى گوید :صراط الذین أنعمت علیهم  

و براى آن که در این راه ، بیگانه با او رفاقت نکند مى گوید: غیرالمغضوب علیهم و لا الضالین  و این گونه بین تولى اولیاى الهى و تبرى از دشمنان او جمع مى کند.

مجمع البیان : ج 1، ص 110